Kanser ve diyabet tedavilerinde kullanılan ilaçların listesi güncellendi

Kahramanmaraş, 11 Eylül 2025-

DSÖ EML ve EMLc, toplumların öncelikli sağlık ihtiyaçlarına yönelik ilaçları içermektedir. 150'den fazla ülkede kabul edilmekte olup, kamu sektörü tedarikleri, ilaç tedariki ve sağlık sigortası ile geri ödeme programlarının temelini oluşturmaktadır. Bu revizyonlar, DSÖ EML'nin 24. ve EMLc'nin 10. basımını oluşturmaktadır .

Sağlık Sistemleri, Erişim ve Verilerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Dr. Yukiko Nakatani, 'Temel ilaç listelerinin yeni baskıları, kanıtlanmış klinik faydaları olan ve küresel halk sağlığı üzerinde yüksek etki potansiyeline sahip yeni ilaçlara erişimi genişletmeye yönelik önemli bir adım teşkil ediyor' dedi.

Gelişmekte olan ülkelerde ilaçlara daha iyi erişimi teşvik etmek amacıyla 1977 yılında başlatılan DSÖ Model Listeleri, tüm sağlık sistemlerinde ilaçların seçimi ve evrensel kapsamıyla ilgili kararlar için güvenilir bir küresel politika aracı haline gelmiştir.

DSÖ Temel İlaçların Seçimi ve Kullanımı Uzman Komitesi, 31'i yeni ilaç veya ilaç sınıfı eklenmesi önerisi de dahil olmak üzere 59 başvuruyu inceledi. Sonuç olarak, EML'ye 20, EMLc'ye ise 15 yeni ilaç eklendi ve halihazırda listelenmiş yedi ürün için yeni kullanım endikasyonları eklendi. Güncellenen listeler artık yetişkinler için toplam 523, çocuklar için ise 374 temel ilacı içeriyor ve bu da en acil halk sağlığı ihtiyaçlarını yansıtıyor.

Kanser ilaçları

Kanser, dünya çapında ikinci önde gelen ölüm nedeni olup, her yıl yaklaşık 10 milyon can almakta ve bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklanan erken ölümlerin neredeyse üçte birinden sorumludur. Kanser tedavileri, son on yıldır DSÖ EML'nin ana odak noktası olmuştur. Günümüzde düzenleyici kurumlar tarafından onaylanan tüm yeni ilaç onaylarının yaklaşık yarısını kanser ilaçları oluşturduğundan, Uzman Komitesi yalnızca en büyük klinik faydayı sağlayan tedavileri önermek için titiz kriterler uygulamaktadır. Sonuç olarak, onaylı kanser ilaçlarının sayısı azdır; yalnızca yaşamı en az 4-6 ay uzattığı kanıtlanmış olanlar listeye dahil edilmiştir.

25 kanser ilacını kapsayan yedi başvuru değerlendirildi. Kanser tedavisindeki eşitsizlikleri azaltmaya yönelik daha geniş kapsamlı çabaların bir parçası olarak Komite, vücudun bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini daha etkili bir şekilde tanımasına ve saldırmasına yardımcı olan bir immünoterapi ilacı sınıfı olan PD-1/PD-L1 immün kontrol noktası inhibitörlerine erişimin artırılmasını önerdi. Pembrolizumab, metastatik serviks kanseri, metastatik kolorektal kanser ve metastatik küçük hücreli olmayan akciğer kanseri için birinci basamak monoterapi olarak EML'ye eklendi. İkinci grup için atezolizumab ve cemiplimab tedavi alternatifleri olarak dahil edildi.

Komite ayrıca, kanser uzmanları raporunda vurgulanan ve kanser tedavilerine erişimi ve uygun fiyatlılığını iyileştirmeyi amaçlayan, uzmanlar tarafından önerilen çeşitli stratejileri de değerlendirdi. Erişimi iyileştirmek için doz optimizasyonu yaklaşımları da dahil olmak üzere kanıta dayalı klinik ve sağlık sistemi stratejilerini destekledi. Komite, sağlık sistemi reformlarının zaman ve hükümet müdahalesi gerektirdiğini, ancak özellikle kaynakların kısıtlı olduğu durumlarda daha hızlı faydalar sağlamak için klinik stratejilerin hemen uygulanabileceğini vurguladı.

Diyabet ve obezite ilaçları

Diyabet ve obezite, günümüz dünyasının karşı karşıya olduğu en acil sağlık sorunlarından ikisidir. 2022 yılında 800 milyondan fazla insan diyabetle yaşıyordu ve bunların yarısı tedavi edilmiyordu. Aynı zamanda, dünya çapında 1 milyardan fazla insan obezite sorunuyla karşı karşıya ve oranlar özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde hızla artıyor. Bu iki durum birbiriyle yakından bağlantılıdır ve kalp hastalığı ve böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

DSÖ Uzman Komitesi, glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1) reseptör agonistleri adı verilen bir grup ilacın, tip 2 diyabet hastalarına, özellikle de kalp veya böbrek hastalığı olanlara, kan şekeri kontrolünü iyileştirerek, kalp ve böbrek komplikasyonları riskini azaltarak, kilo kaybını destekleyerek ve hatta erken ölüm riskini düşürerek yardımcı olabileceğini gösteren güçlü bilimsel kanıtları inceledi.

GLP-1 reseptör agonistleri - semaglutid, dulaglutid ve liraglutid - ve GLP-1/glikoz bağımlı insülinotropik polipeptit (GIP) çift reseptör agonisti (tirzepatid) EML'ye eklenmiştir. Bunlar, tip 2 diyabetli yetişkinlerde, bilinen kardiyovasküler hastalığı veya kronik böbrek hastalığı ve obezite (vücut kitle indeksi (VKİ) ≥ 30 kg/m² olarak tanımlanır ) olan yetişkinlerde glikoz düşürücü tedavi olarak kullanılır . Bu, hangi ülkelerin bu tedavilerden en fazla fayda sağlayabileceği konusunda net bir rehberlik sağlar.

Semaglutid ve tirzepatid gibi ilaçların yüksek fiyatları, bu ilaçlara erişimi kısıtlamaktadır. En çok fayda sağlayacak olanlara öncelik vermek, fiyatları düşürmek için jenerik rekabeti teşvik etmek ve bu tedavileri birinci basamak sağlık hizmetlerinde (özellikle hizmet yetersizliği olan bölgelerde) erişilebilir kılmak, erişimi genişletmek ve sağlık sonuçlarını iyileştirmek için kilit öneme sahiptir. DSÖ, gelişmeleri izlemeye, adil fiyatlandırma stratejilerini desteklemeye ve ülkelerin bu hayat değiştiren tedavilere erişimini iyileştirmelerine yardımcı olmaya devam edecektir.