Şule Kirişci

Kripto para mı? Altın mı?

Şule Kirişci

Kripto paraların son aylarda bir takım olaylar ve durgunluktan sonra yeniden hereketlenmesi sanal paraya yatırım yapanlar ve yapmayı düşünenler açısından dikkati çekmektedir. Bilindiği üzere Kripto paralardan en bilinir olanı Bitcoin (BTC).

Kripto para ile gerçek para ile yapılan harcamalar yapılabildiği gibi dünyada yatırım aracı olarak da kullanılmaktadır. Zaten Bitcoin için ‘dijital altın’ ifadesi de kullanılmaktadır. Fakat yatırım aracı olarak cazip görünmekle birlikte altın hala en iyi yatırım aracı olarak lider durumdadır. Çünkü Bitcoin dahil tüm kripto para birimleri, aşırı volatiliteye maruz kalan spekülatif yatırımlar olarak görülmektedir. Kripto paraların uzun vade de başarısı garanti edilemeyeceğinden, bu alanda yatırım yapamaya karar vermeden önce çok yüksek bir riske karşı toleransınızın olduğundan emin olmanız gerekiyor. 

Değeri, bir değiş tokuş aracı olarak kabul edilmesinden ve piyasada anlık arz ve talep koşullarına göre belirlenen kripto para piyasasındaki ani yükseliş ve düşüşlerin, Finansal sistemlere ciddi miktarda para girişi, geçmişe yönelik yeterli veri olmaması, son dönemde yaşanan sanal para dolandırıcılarına karşı uyarılar, ülkelerin Kripto para piyasasına karşı tutumları, dünyadaki ekonomik gelişmeler gibi bazı nedenleri bulunuyor. Bu yılın başlarında ABD’de denetim kuruluşları  kripto para piyasalarına ilişkin riskler konusunda ortak bir açıklama yaparak bankalara ve mali kurumlara uyarılarda bulunmuştu.

Kripto (sanal) para yeni nesil para birimidir. Güvenlik açısından kriptoloji bilimini kullanır ve matematik temelli şifrelenmiştir. 

Programlanabilir para olarak da anlaşılan bu para, belirli şifreler kullanılarak sanal cüzdanlara yerleştirilip yine şifreler aracılığı ile cüzdanlardan çıkarılarak kullanılabildiği için “kripto para” adını taşımakta.

Kripto paralar, “Blockchain” adı verilen bir teknoloji ile şifrelenmiş işlem takibi sağlayan bir veri tabanında saklanıyor. Tüm para alışverişlerinin kaydının tutulduğu bir sistem… Bir nevi “sanal defter” diyebiliriz. İşlem bütün dünyada şebekelenmiş bilgisayar ve kodlar üzerinden gerçekleştirildiği gibi, bu bilgisayarlarda kimin ne kadar neye sahip olduğu tasdikli. Tüm bu yazılımları yöneten insanlara da “Bitcoin madencileri” deniliyor.

Uzmanların Kripto para kullanıcıları için güvenlik noktasında ciddi ölçüde avantaj sağlayan birkaç önerisi bulunuyor. Bunlar; 

Kripto paranızı bir borsada saklamayın, fiziksel cüzdan bulundurun, iki adımlı doğrulama kullanın, VPN kullanın ve mobil cüzdanlardan sakının, her yatırım gibi kripto paraların da avantaj ve dezavantajları vardır.

Arkasında bir devlet mekanizması ya da merkez bankası gibi üçüncü bir otoriteye ihtiyaç duyulmadan, doğrudan alıcı ile satıcı arasında dijital ortamda el değiştirebiliyor. Merkezî bir otorite tarafından denetimi olmadığı için bu paralarla açılmış hesapların dondurulması ya da bunlara el konulması gibi tehditlere maruz kalmaması, kimin kime para transfer ettiği ya da kimden para aldığının sadece zincir içinde bir kod olarak görülmesi nedeniyle para transferlerinin bilinirliği, sadece gelişmiş bir algoritmanın varlığına bağlı. Dolayısıyla denetimde bankalardaki işlemin tarafı belli iken, kripto paralarla yapılan işlemde kimin yaptığına dair bilgi almak mümkün değil.

Bunların yanında henüz tüm dünyada kabul görmüş değil, gerek dünyada gerekse Türkiye’de kripto para ile ilgili yasal düzenleme tam olarak yapılmaması, hesap güvenliğinin olmaması, şifre kaybetme veya unutma durumunda hesaba erişim ihtimali yok ve yasal açıdan kayıt altına alınamadığı için vergilendirme yapılamaması gibi dezavantajları bulunuyor. 

Bitcoin’e dair bazı ilkler

Bitcoin ile yapılan ilk alışveriş: 22 Mayıs 2010’da Bitcoin kullanıcısı Laszlo Hanyecz, iki adet büyük boy pizza için 10 bin BTC ödemiştir. O yıllarda USD cinsinden yaklaşık değeri  25 Amerikan dolarıdır bu.

Bitcoin ile alınan ilk araç: Bir araç tutkunu, Aralık 2013’te Tesla model arabayı 91,4 BTC yani yaklaşık 103 bin dolar ödeyerek satın almıştır.

Bitcoin karşılığında transfer edilen ilk futbolcu: Dünyada ilk kez 2017 yılında Türkiye’de bir spor kulübü, 22 yaşındaki bir futbolcuyu 2 bin Türk lirası artı 0,0524 BTC ödeyerek transfer etmiştir. O tarihlerde 0,0524 Bitcoin’in değeri yaklaşık 2 bin 500 Türk lirasına denk geliyordu.

Dünya’da ilk olarak kripto parayı ödeme aracı olarak kabul eden ülke El Salvador.

Sağlıkla kalın…
 

Yazarın Diğer Yazıları